Την Δευτέρα 23 Γενάρη ήρθε στο φως της δημοσιότητας μια έξω από κάθε λογική και απαράδεκτη εντολή από την εισαγγελία Θεσσαλονίκης. Η εντολή με αποδέκτες το λιμενικό και την αστυνομία αναφέρει ανάμεσα στα άλλα τα εξής: "κατά τον χειρισμό εργατικών ατυχημάτων ήσσονος σοβαρότητας (...), να μη δίνεται παραγγελία προς την κατά τόπο αρμόδια υπηρεσιακή μονάδα της Επιθεώρησης Εργασίας για έρευνα των αιτιών και συνθηκών των ατυχημάτων αυτών".
Η εισαγγελική εντολή, στην ουσία βάζει πλάτη για την συγκάλυψη των εργατικών ατυχημάτων. Όπως καταλαβαίνει ο οποιοσδήποτε, είναι πολύ εύκολο να 'ξεχειλώσει' η έννοια των ήσσονος εργατικών ατυχημάτων. Οι εργοδότες μπορούν εύκολα να στηριχθούν στην διαταγή και να μη δηλώνουν τα εργατικά ατυχήματα, αφού είναι ήσσονος σημασίας.
Στην ουσία η εντολή επιχειρεί την πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Αντί οι κατά τόπους εισαγγελείς να αρχίσουν να ερευνούν τους λόγους που τα εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα είναι τόσα πολλά συχνά, εκδίδουν διαταγές που οδηγούν στην αποσιώπηση τους. Η Ελλάδα έχει, άλλη μια, αρνητική πρωτιά στην ΕΕ. Είναι μια από τις χώρες που τα δηλωμένα εργατικά ατυχήματα δυστυχήματα, καλπάζουν με υψηλούς ρυθμούς. Κάθε χρόνο όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι σκοτώνονται στην δουλειά τους. Δεν επιστρέφουν σπίτι τους. Ταυτόχρονα τα εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα που δεν δηλώνονται είναι πολλαπλάσια αυτών που καταγράφονται. Σε υπόμνημα που είχε στείλει το ΣΒΕΟΔ στο υπουργείο για τα βαρέα και ανθυγιεινά, είχαμε ανακαλύψει πως για το έτος 2017 το ΣΕΠΕ κατέγραψε μόνο ένα νεκρό από τροχαίο εργατικό ατύχημα ενώ αυτά που δημοσιεύτηκαν στον διαδικτυακό ημερήσιο τύπο ήταν πολύ περισσότερα. Σε αυτή την αναντιστοιχία πρέπει να αθροίσουμε και τα ατυχήματα/δυστυχήματα που δεν δηλώνονται.
Η εισαγγελία αντί να διερευνήσει γιατί συμβαίνουν τόσα πολλά εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα, γιατί οι εργοδότες γράφουν εκεί που δεν πιάνει μελάνι τους κανονισμούς για την ασφάλεια και την υγιεινή της εργασίας. Αντί να διερευνήσει τις καταγγελίες σωματείων και των ίδιων των εργαζομένων για υποστελεχωμένα ΣΕΠΕ και για θύλακες διαφθοράς εντός της υπηρεσίας. Αντί να αναζητήσει γιατί δεν δηλώνονται τα εργατικά ατυχήματα όπως οφείλουν οι εργοδότες, επιλέγει να συγκαλύψει το καθεστώς των εργατικών ατυχημάτων δυστυχημάτων.
Μας γεννιούνται μια σειρά από σοβαρές ενστάσεις και αμφιβολίες για ποιος ή ποιοι θα είναι αυτοί που θα κρίνουν ποτέ το εργατικό ατύχημα είναι ήσσονος σημασίας και ποτέ όχι, και τι ακριβώς θεωρείται εργατικό ατύχημα ήσσονος σημασίας. Η πραγματικότητα μας δείχνει πως η ήδη επιβαρυμένη κατάσταση θα εκτροχιαστεί. Το καθεστώς εργασίας είναι τέτοιο που όλα επιτρέπονται α) οι εργοδότες πολύ συχνά δεν τα δηλώνουν. Οι κυρώσεις που έχουν είναι στο όριο της ατιμωρησίας. β) οι αδήλωτοι και υποδηλωμένοι εργαζόμενοι δεν γνωρίζουν τα δικαιώματα τους και δεν δηλώνουν τα εργατικά ατυχήματα γ) η δαιδαλώδης γραφειοκρατία είναι τεράστια για να αποθαρρύνει τους εργαζόμενους από την δήλωση δ) τα ΣΕΠΕ είναι υποστελεχωμένα και υπάρχουν θύλακες διαφθοράς ε) ήδη συμβαίνουν μια σειρά εργατικών ατυχημάτων που δεν δηλώνονται στ) πολύ συχνά οι αρμόδιοι φορείς κωλυσιεργούν ζ) λόγω φόρτου, αλλά και λόγω διαφθοράς τα πορίσματα του ΣΕΠΕ είναι ελλιπή και αδύναμα.
Ειδικότερα, όσο αφορά το επάγγελμα μας είναι ίσως αυτό με τη μεγαλύτερη συχνότητα εργατικών ατυχημάτων αρκετά από τα οποία είναι δυστυχώς θανατηφόρα. Πολλά δεν δηλώνονται ως τέτοια, καθώς οι αρμόδιες υπηρεσίες της τροχαίας που καταφθάνουν στο σημείο του ατυχήματος το καταγράφουν ως ένα απλό τροχαίο και όχι ως ένα τροχαίο εργατικό ατύχημα . Αρκετά μέλη του σωματείου μας που ήταν παρών σε τέτοιες περιπτώσεις , μπορούν να επιβεβαιώσουν ότι παρά τις πιέσεις να καταγραφεί το τροχαίο σαν εργατικό , οι υπάλληλοι της τροχαίας αναφέρουν ότι δεν έχουν τέτοια οδηγία ή ότι αυτό δεν είναι δική τους δουλειά. Τώρα με την βούλα της εισαγγελίας κάτι τέτοιο νομιμοποιείται επίσημα.
Η μεγάλη συχνότητα των ατυχημάτων στο επάγγελμά μας οφείλεται πέραν της εγγενούς του επικίνδυνότητας και στο γεγονός ότι η συντριπτικά μεγάλη πλειοψηφία των εργοδοτών δεν παρέχει στους εργαζομένους τους τα μέσα ατομικής προστασίας που προβλέπει ο νόμος 4611/2019. Η στάση αυτή των εργοδοτών που παραβιάζουν το νόμο, ενισχύεται σε σημαντικό βαθμό από την έλλειψη ελέγχων των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών και τη μη επιβολή κυρώσεων στους εργοδότες που παρανομούν. Αν ο νόμος τηρούνταν και οι έλεγχοι ήταν σωστοί και ενδελεχείς πολλά εργατικά ατυχήματα θα είχαν αποφευχθεί.
Στο σημείο αυτό είναι καλό να αναφέρουμε την απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Βόλου η οποία δικαιώνει συνάδελφο μας στην αγωγή που κατέθεσε εναντίον της εταιρείας manollo group στο Βόλο για το εργατικό ατύχημα που του συνέβη και επιβεβαιώνει τα όσα γράφουμε. Το δικαστήριο δικαιώνει τον συνάδελφο πως για το εργατικό ατύχημα υπεύθυνος ήταν ο εργοδότης και υποχρεώνει αυτόν στην καταβολή αποζημίωσης για ηθική βλάβη. Σημαντικό να τονίσουμε πως το δικαστήριο δεν αναγνωρίζει μόνο την ευθύνη του εργοδότη εφόσον το ατύχημα προκλήθηκε από ενέργεια ή παράλειψη του εργοδότη, αλλά καλύπτει και την περίπτωση της ειδικής αμέλειας, κατά την οποία το ατύχημα έγινε γιατί δεν τηρήθηκαν διατάξεις ισχυόντων νόμων, διαταγμάτων ή κανονισμών περί των όρων ασφαλείας. Μάλιστα η απόφαση του δικαστηρίου αναφέρει αυτολεξεί “Φορώντας κράνος, ιδιοκτησίας του, όχι όμως και πανωφόρι κατάλληλο για την προστασία του, με το οποίο δεν τον είχε εφοδιάσει ο νόμιμος εκπρόσωπος της”. Κάνει ξεκάθαρη και επισημοποιεί σε δικαστικό βαθμό την ευθύνη του εργοδότη για την παροχή των Μέσων Ατομικής Προστασίας. Εφαρμόζει λοιπόν στην πράξη τον ν. 4611/2019 όπου ο εργοδότης καθίσταται πάντοτε υπεύθυνος για την παροχή του κατάλληλου προστατευτικού εξοπλισμού, συγκαταλέγοντας και το μπουφάν μηχανής με πιστοποιημένα προστατευτικά (πανωφόρι κατάλληλο όπως αναφέρει) στα απαιτούμενα Μ.Α.Π. Κάτι που σημαίνει πως η ένταση της βίας του ατυχήματος με το σπάσιμο του χεριού του συναδέλφου, πιθανώς να είχε αποφευχθεί.
Για εμάς είναι ξεκάθαρο ότι οι χιλιάδες συνάδελφοι-ισσες που ρισκάρουν καθημερινά τη σωματική τους ακεραιότητα για ένα μεροκάματο, κινούμενοι πάνω σε κακοτράχαλους και ελλιπής συντηρημένους δρόμους , κάτω από συνθήκες βροχής, δυνατού αέρα ή καύσωνα δεν είναι αναλώσιμοι, δεν είναι εξαρτήματα μηχανής που όταν χαλάσουν τα αντικαθιστάς με καινούργια. Είναι εργαζόμενοι που προσπαθούν μέσω μιας δύσκολης και κακοπληρωμένης δουλειάς να καλύψουν τις ανάγκες τις δικές τους και των οικογενειών τους. Η εισαγγελική εντολή που διαχωρίζει τα εργατικά ατυχήματα σε σοβαρά και ήσσονος σημασίας είναι ένα ακόμα βήμα, από τα πολλά που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, στην υποτίμηση της εργασίας μας . Επιχειρούν να επιβάλλουν ένα πέπλο σιωπής γύρω από τα εργατικά ατυχήματα , να χτυπάμε και να μην ακούγεται τίποτα, να προσπαθούμε να βρούμε το δίκιο μας και να μην μπορούμε.
Να μην το επιτρέψουμε. Κάθε εργατικό ατύχημα πρέπει να δηλώνεται και να καταγράφεται να ερευνώνται τα αίτια και οι συνθήκες που το προκάλεσαν, προκειμένου να μπορεί ο εργαζόμενος-η που το υπέστη, να αποζημιωθεί αναλόγως, και να πάρει την αντίστοιχη άδεια που δικαιούται μέχρι να αποθεραπευθεί πλήρως. Δηλώνουμε ό,τι ατύχημα μας συμβεί εν ώρα εργασίας στις αρμόδιες αρχές ( ΕΦΚΑ, Τροχαία, ΣΕΠΕ) και απαιτούμε να δηλωθεί ως εργατικό. Καταγγέλλουμε οποιαδήποτε προσπάθεια συγκάλυψης και όσους εργοδότες παρανομούν και δεν παρέχουν τα ΜΑΠ που υποχρεούνται βάσει νόμου. Οργανωνόμαστε στο σωματείο για να παλέψουμε όλοι μαζί να αλλάξουν οι συνθήκες που επικρατούν στο επάγγελμα, για να μπορούμε να δουλεύουμε με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.