Άρθρο από το απεργιακό τεύχος της εφημερίδας του σωματείου “ΣΤΟ ΡΕΛΑΝΤΙ” #38
Καλοκαίρι 2020
Τα τελευταία χρόνια το κεφάλαιο, το οποίο διαρκώς εφευρίσκει τρόπους για την επιβίωση κι ανάπτυξή του (σε ελεύθερη μετάφραση: ολοένα και περισσότερο ξεζούμισμα των εργαζομένων για τα κέρδη των καπιταλιστών) φέρνει άλλη μια “πατέντα” στην πόρτα μας- την “ουμπεροποίηση” και του κλάδου των διανομών, ενός απ’του πλέον σημαντικούς κρίκους στην καπιταλιστική αλυσίδα. Όσον αφορά την εστίαση, στην Ελλάδα, ο ετήσιος τζίρος στο delivery καφέ και φαγητού ανέρχεται σε περίπου 1,5 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 300 εκατομμύρια περνούν απ’ τις online πλατφόρμες, κυρίως την E-food (την οποία μαζί με τις clickdelivery.gr και deliveras.gr έχει εξαγοράσει η Delivery Hero, γερμανικών συμφερόντων, ένας απ’ τους μεγαλύτερους ομίλους online παραγγελιών έτοιμου φαγητού με τζίρο γύρω στο 1,5 δις και με την αξία κεφαλαιοποίησης της εταιρείας να ξεπερνάει τα 6,7 δις), την delivery.gr και πλέον και τον νέο παίκτη που εμφανίζεται στο προσκήνιο, τη Wolt.
Ποιά είναι η πραγματικότητα για τους εργαζόμενους διανομείς στις κάθε λογής εταιρείες;
Ως τώρα, στον μεταξύ τους ανταγωνισμό, η e-food παρουσιαζόταν ως “παράδεισος” μπροστά στις παροχές άλλων εταιρειών: μισθούς σύμφωνα με το νόμο, ένσημα, δώρα, αποζημίωση 15% για το μηχανάκι σύμφωνα με το νόμο 4611/2019, κουπόνια (tickets) έναντι ποσοστού των καυσίμων, συμβάσεις αορίστου χρόνου. Κι επειδή κάθε τέτοιος “παράδεισος” έχει και μια ημερομηνία λήξης, σιγά σιγά βλέπουμε να αλλάζουν οι συνθήκες, κάνοντας την αρχή απ’ τις συμβάσεις: πλέον οι προσλήψεις στην e-food γίνονται με τρίμηνες συμβάσεις μέσω της εργολαβικής εταιρείας manpower. Και γνωρίζουμε πως η παρουσία των εργολαβικών με την ενοικιαζόμενη εργασία συνήθως συνοδεύεται από μειώσεις μισθών, πλήρη εργασιακή ανασφάλεια λόγω των διαδοχικών συμβάσεων και καταστρατήγηση των εργασιακών δικαιωμάτων.
Ας πάμε τώρα σ’ έναν άλλο εργασιακό “παράδεισο”: “Γίνε αφεντικό του εαυτού σου και αποφάσισε εσύ πότε θα εργάζεσαι. Κέρδισε χρήματα κι απόλαυσε την ελευθερία σου”! Μας λένε τα σποτάκια της Wolt. Ποιά είναι η καραμέλα που έφτασε και στον κλάδο μας η οποία χρησιμοποιείται κατά κόρον μέσα στις εταιρείες; το ότι δεν είμαστε εργαζόμενοι αλλά “μέλη της ομάδας”, “partners”.. Τι καλά να είσαι “συνεργάτης” δουλεύοντας μέσα στην πλήρη επισφάλεια, χωρίς σταθερό μισθό, πληρωμένοι ανάλογα τα κομμάτια, ντελιβεράδες με μπλοκάκι (!), χωρίς δικαίωμα στα βασικά όπως η ασφάλιση (την πληρώνεις ο ίδιος), αποζημίωση σε περίπτωση ατυχήματος, ταμείο ανεργίας και να βάζεις μηχανάκι και κινητό smartphone απ’ την τσέπη σου. Τέτοια ελευθερία την ψάχναμε καιρό!
Τί τυράκι προσφέρει στους ενδιαφερόμενους ντελιβεράδες η Wolt; ευέλικτη εργασία, να επιλέγεις πόσο και πότε θες να δουλέψεις, ένα μίνιμουμ ωριαίου εισοδήματος, κάποια μικρά μπόνους (άνω ενός συγκεκριμένου αριθμού παραγγελιών, χιλιομετρικής απόστασης ή καιρικών συνθηκών). Τί δεν λένε όμως; Πως σε όλα αυτά δεν υπολογίζεται το κόστος για το μηχανάκι, ο εξοπλισμός, η μη αποζημίωση σε περίπτωση ατυχήματος, το επίδομα ασθενείας, το επίδομα αδείας, η λήψη κανονικής άδειας, τα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα, το ταμείο ανεργίας, η ασφάλιση που πληρώνεις απ’ την τσέπη σου, οι βενζίνες και το γεγονός ότι για να φτάσει κανείς ένα ικανοποιητικό ποσό μεροκάματου πρέπει να δουλεύει εξοντωτικά ωράρια και σε εξοντωτικές αποστάσεις, χωρίς σταθερή βάση αλλά συνεχώς στο δρόμο. Πως η εταιρεία πιέζει τους διανομείς διαρκώς να είναι “πιο χαμογελαστοί, πιο ευγενικοί, πιο πιο..”, πως το καθεστώς αξιολόγησης μέσω του app, όταν αυτή δεν κρίνεται ικανοποιητική, επιφέρει και τη λήξη της “συνεργασίας” (για παράδειγμα συνάδελφος διανομέας της Wolt δέχτηκε σύσταση επειδή η αξιολόγηση ήταν 4.3/5!). Πως όταν φτάνεις τα 10,000 ευρώ μεικτά το χρόνο πρέπει υποχρεωτικά να ανοίξεις μπλοκάκι (μέχρι τότε οι κρατήσεις είναι 23.5%, μετά φτάνουν το 40-46%). Πρώτη φορά βλέπουμε “συνεργάτες” με τόσα “προνόμια”.
Όλα αυτά ανήκουν σε ένα νέο πλαίσιο, αυτό της διαμοιραστικής οικονομίας (gig economy). Με λίγα λόγια, πρόκειται για μια μέθοδο εργασίας που βασίζεται στη λογική ότι οι εργαζόμενοι έχουν προσωρινές δουλειές ή κάνουν κομμάτια μιας δουλειάς και πληρώνονται χωριστά για αυτά, αντί να έχουν σχέση μισθωτής εργασίας. Βασίζεται σε συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή σε αυτοαπασχολούμενους. Οι αυτοαπασχολούμενοι αντί για σταθερό μισθό πληρώνονται ανά πρότζεκτ, δεν έχουν δικαίωμα στον εθνικό κατώτατο μισθό ή τις παροχές ασθενείας, τα επιδόματα, την αποζημίωση απόλυσης και δεν έχουν καθορισμένο ωράριο.
Όλα αυτά τα παραθέτουμε για να καταλάβουμε κι εμείς και όλοι οι συνάδελφοι την απάτη που κρύβεται μέσα σε αυτά τα νέα μοντέλα εργασίας, να συνειδητοποιήσουμε ότι βιώνουμε όλοι τους ίδιους κινδύνους και την επισφάλεια, που στο δικό μας κλάδο είναι καθημερινότητα. Να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτός είναι ένας ακόμα έξυπνος τρόπος των εταιρειών να μας διασπάσουν, ότι αυτή η απελευθέρωση της εργασίας μόνο εις βάρος μας είναι. Όλες αυτές οι πλατφόρμες θησαυρίζουν πάνω στον ιδρώτα των εργαζομένων πρωτίστως κι όχι απλά απ’ τις παραγγελίες του εκάστοτε πελάτη. Έτσι βγάζουν λάδι και τα κάθε λογής αφεντικά που πλέον απαλλάσσονται από την υποχρέωση να προσλαμβάνουν διανομείς, να πληρώνουν για ασφαλιστικές εισφορές, για εταιρικά μηχανάκια, για ΜΑΠ, για αποζημίωση σε περίπτωση ατυχήματος, όλα αυτά τα οποία είναι κατοχυρωμένα απ’ την εργατική νομοθεσία και διεκδικούμε διαρκώς. Το να μπορούμε να ζούμε χωρίς να εξαρτώμαστε από τα φιλοδωρήματα, χωρίς να είμαστε ζωντανά gps για να παρακολουθεί ο κάθε πελάτης ανά πάσα ώρα και στιγμή πού βρισκόμαστε, με κίνδυνο την σωματική μας ακεραιότητα και την ίδια μας τη ζωή. Το να μπορούμε να ζούμε με το 8ωρο εργασίας κι όχι τα 10ωρα και τα 12ωρα. Το να αποζημιωνόμαστε σε περίπτωση ατυχήματος κι όχι να πηγαίνουμε σαν τα σκυλιά στ’ αμπέλι. Πρόσφατα, συνάδελφος εργαζόμενος στη Wolt είχε εργατικό ατύχημα. Ποια η πρόβλεψη της εταιρείας σε τέτοια περίπτωση; Απολύτως καμιά. Μόνο μετά από την έκταση που πήρε το συμβάν, ειδοποίησε τους εργαζόμενους μέσω μηνύματος ότι αν θέλουν μπορούν να συνεισφέρουν (!) απ’ τον επόμενο μισθό τους ένα ποσό για τον διανομέα που χτύπησε καθώς και ότι η εταιρεία θα προβεί σε “κίνηση βοήθειας”!
Τα αφεντικά στήνουν διαρκώς παγίδες. Έτσι ξεκίνησε και στο εξωτερικό. Εταιρείες όπως η Deliveroo και η Foodora δελέασαν τους εργαζόμενους προσφέροντας αυτούς τους δήθεν καλύτερους μισθούς (μόνο προσωρινά) και τη δυνατότητα να επιλέγουν τις ώρες δουλειάς τους. Η συνέχεια ποια ήταν; Όλο και περισσότερη δουλειά με μειώσεις στους μισθούς (πχ. αρχικά η Foodora, στις χώρες της βόρειας και δυτικής Ευρώπης, προσλάμβανε με 9ε/ώρα, μετά από έναν χρόνο έπεσε στα 7ε/ώρα, και ούτω καθεξής), οι αλγόριθμοι να είναι αυτοί που κανονίζουν τους χρόνους των διανομέων, κι οι φυσικές αντοχές να τεστάρονται στο έπακρο.
Αυτά όμως δεν έμειναν αναπάντητα απ’τους εργαζόμενους. Σε πολλές εταιρείες, ανάμεσα τους κι η Wolt, οι εργαζόμενοι ενώθηκαν και πάλεψαν στήνοντας επιτροπές από κοινού με συνδικάτα (στη Νορβηγία από το Σεπτέμβρη του 2018 εργαζόμενοι της Wolt και της Foodora ενώθηκαν και προχώρησαν σε καμπάνια απαιτώντας να παρθούν πίσω οι μειώσεις μισθών, να τους αναγνωρίσουν οι εταιρείες ως υπαλλήλους, να φτιαχτούν ειδικοί χώροι αναμονής για τους εργαζόμενους και να τους παράσχουν όσα δικαιούνται από τον νόμο). Στην Αγγλία οι διανομείς της Deliveroo έχουν προχωρήσει σε απεργίες ενάντια στις μειώσεις μισθών ήδη από το 2016 και στην Ιταλία διανομείς της Foodora κινήθηκαν νομικά για να καταγγείλουν τη σχέση εργασίας που δεν τους αναγνωρίζει ως μισθωτούς, καταφέρνοντας σε περιπτώσεις μικρές ή μεγαλύτερες νίκες. Γιατί μόνο όταν ενώνονται οι εργαζόμενοι μπορούν να διεκδικήσουν και να κερδίσουν. Απ’ τα αφεντικά ποτέ δε χαρίστηκε τίποτα σε κανέναν. Κι αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος τους.
Στις 8 Οκτώβρη το σωματείο μας προχωρά σε απεργία.
Δεν πρόκειται για μια απεργία “απλά για να γίνει” αλλά κι ούτε επειδή ως σωματείο έχουμε να κερδίσουμε τίποτα άλλο παρά τα δίκαια αιτήματά μας. Πρόκειται για μια απεργία που έρχεται σε συνέχεια των 3 προηγούμενων (του Μαρτίου του 2008, του Μαΐου του 2018 και του Απριλίου του 2019) όπου διεκδικώντας: ένσημα βαρέα και ανθυγιεινά, ενιαία ειδικότητα, Μέσα Ατομικής Προστασίας και εταιρικό μηχανάκι, κερδίσαμε το νόμο 4611/2019. Μια πρωτοφανή νίκη στον κλάδο μας που φυσικά καλούμαστε όλοι στις δουλειές μας να τον διεκδικούμε καθημερινά και να τον επιβάλλουμε στην πράξη. Στις 8 Οκτώβρη απεργούμε γιατί μετά από την πανδημία όπου οι ταχυδιανομείς-ταχυμεταφορείς ήταν ανάμεσα στους κλάδους που ζήσαμε στο πετσί μας τι πάει να πει εντατικοποίηση και πετσοκομμένα δικαιώματα χωρίς κανένα μέτρο ασφάλειας, ο κόμπος φτάνει στο χτένι για άλλη μια φορά. Μπορεί τα αφεντικά να προσπαθούν να μας σπάσουν σε κατηγορίες αυτοαπασχολούμενων ή “συνεργατών”, το ζουμί όμως παραμένει το ίδιο: είμαστε εργαζόμενοι εκτεθειμένοι στους κινδύνους των δρόμων και στην ασυδοσία των αφεντικών.
Ήρθε ξανά η ώρα να ενωθούμε και να παλέψουμε. Η 8η Οκτώβρη είναι ένας ακόμα σταθμός στον αγώνα που είναι κοινός για όλους μας, ταχυδιανομείς-ταχυμεταφορείς-υπαλλήλους εξωτερικών εργασιών. Σ’ αυτό το σύστημα τα “προνόμια” μόνο πρόσκαιρα είναι, κι αυτό έχει δείξει κι η εμπειρία απ’ το εξωτερικό με κάθε λογής πολυεθνικές. Όσοι πουλάμε την εργατική μας δύναμη είμαστε έρμαια των αφεντικών, όποια κι αν είναι αυτά. Συσπείρωση της εργατικής τάξης, οργάνωση στο σωματείο, πάλη ενάντια στο κεφάλαιο και το κράτος του. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ «ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΩΡΑΡΙΟ» ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΧΩΡΙΣ ΩΡΑΡΙΟ
Καναδάς, ΗΠΑ, Νορβηγία, Φινλανδία, Ιταλία, Μεγ. Βρετανία, Γαλλία… τα τελευταία 2 χρόνια, που έκαναν την εμφάνιση τους οι πλατφόρμες διανομής (foodora, deliveroo, wolt κ.a) έφεραν μια σειρά από αγώνες σε όλο τον κόσμο, για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας (αυξήσεις μισθών, ωράρια εργασίας, εργατικά ατυχήματα, δημιουργία σωματείων κ.α). Δεν είμαστε προφήτες, οι εταιρείες είναι αυτές που συμπιέζουν το εργατικό κόστος για να αυξήσουν τα κέρδη τους και γεννούν διεκδικητικούς αγώνες. Το φωτογραφικό υλικό που παρατίθεται παρακάτω είναι από αγώνες σε διάφορες χώρες.
Συνέλευση Βάσης Εργαζομένων Οδηγών Δικύκλου
Ιούλης 2020
