Το εργασιακό καθεστώς του "συνεργάτη" στη Wolt υποκρύπτει εξαρτημένη εργασία.
Τα τελευταία χρόνια η ταχυδιανομή προϊόντων και υπηρεσιών έχει πάρει μαζικές διαστάσεις στη χώρα. Ολοένα και περισσότεροι/ες που έχουν ένα μηχανάκι επιλέγουν να εργαστούν ως διανομείς. Είτε για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους, κα-θώς οι μισθοί δεν επαρκούν, είτε επειδή η ανεργία έχει εκτοξευθεί. Και η ζήτηση, σε αντίθεση με άλλα επαγγέλματα, είναι τεράστια. Εν τω μεταξύ, η διανομή αποδεικνύεται (ακόμη πιο έντονα κατά τη διάρκεια των απανωτών lockdown), πως αποτελεί νευραλγικό πυλώνα της οικονομίας της χώρας, ενώ παράλληλα ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις κάνουν άνοιγμα στη διανομή, νέα μοντέλα εργασίας εμφανίζονται και νέοι τρόποι εκμετάλλευσης της εργασίας καλλιεργούν το έδαφος προκειμένου να εδραιωθούν.
Το παράδειγμα της Wolt, παιδί της εξέλιξης των νέων μορφών εκμετάλλευσης, αποτελεί μια εργασιακή συνθήκη σχετικά πρόσφατη στη χώρα μας, καθόλου όμως καινούρια σε παγκόσμιο επίπεδο. Προς το παρόν, η Wolt λειτουργεί χωρίς αυστηρούς εθνικούς και κοινοτικούς νομοθετικούς περιορισμούς και παρακάμπτει νομότυπα τις εξαρτημένες σχέσεις εργασίας. Ως μοντέλο βασίζεται στη διαμοιραστική οικονομία (gig economy) και το λογισμικό των προσφερόμενων υπηρεσιών παρέ-χεται από την επιχείρηση μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
Η Φινλανδικής προέλευσης start-up έκανε την εμ-φάνισή της το 2018. Η «ελεύθερη επιλογή ωραρί-ου», τα bonus και η υπόσχεση υψηλών απολαβών αποτέλεσαν το απαραίτητο «καρότο» για να προσελκύσει τους εργαζόμενους μιας χώρας, που ο καθαρός βασικός μισθός είναι στα 558 ευρώ.
Το 2019, εμείς οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες οδηγοί δικύκλου, κερδίσαμε με αγώνες το νόμο 4611/2019 που θεσμοθέτησε να μην επωμιζόμαστε πλέον τα έξοδα της δουλειάς μας: τη συντήρηση του οχήματος, τα έξοδα κίνησης (βενζίνες) και τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π). Κι ενώ έχουμε κάνει ένα βήμα εμπρός, το πρόβλημα επανέρχεται στις περιπτώσεις που εργαζόμαστε κάτω από τον ψευδεπίγραφο τίτλο του «συνεργάτη/partner» σε εταιρείες που υποκρύπτουν εξαρτημένη σχέση εργασίας όπως η Wolt. Το ένα βήμα μπρος, μετατρέπεται σε δυο βήματα πίσω, καθώς καλούμαστε και πάλι να βάζουμε τα έξοδα για το μηχανάκι από την τσέπη μας, να πληρώνουμε οι ίδιοι για τα ένσημά μας και ταυτόχρονα να μένουμε ακάλυπτοι σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος.
Επειδή όμως κάθε θαύμα τρεις ημέρες το μεγάλο τέσσερις, τα bonus που έδινε η Wolt σταδιακά μειώθηκαν, οι απαιτήσεις της δουλειάς αυξήθηκαν και οι «όροι της συνεργασίας» πήραν μια περίεργη τροπή, με την εισαγωγή συστημάτων αξιολόγησης και κυρώσεις προς τον εργαζόμενο «συνεργάτη». Το ομιχλώδες εργασιακό περιβάλλον που συνεχώς μεταλλάσσεται γίνεται ακόμη πιο ασαφές από τους συναδέλφους που συγχέουν το μισθό με τον τζίρο. Που θεωρούν πως τα έξοδα που μετακυλίονται στην πλάτη τους, καλύπτονται από τα χρήματα που μπαίνουν στην τσέπη τους κάθε μήνα. Που θεωρούν πως ο «συνεργάτης» υπερτερεί του μισθωτού.
Είναι όμως έτσι;
Για να συγκρίνουμε λοιπόν τι μας συμφέρει καλύτερα, πρέπει να δούμε εάν ο διανομέας της Wolt έχει πράγματι υψηλότερες αποδοχές. Εάν οι απολαβές του είναι πράγματι και διασφαλισμένα μεγαλύτερες από αυτές του μισθωτού. Προκειμένου να σχηματίσουμε τη μεγάλη εικόνα καθοριστική σημασία έχουν και:
α) τα έξοδα που προκύπτουν (service, μηχανικές βλάβες, βενζίνες),
β) το γεγονός πως δεν παίρνει τριετίες, προσαυξήσεις, δώρα και επιδόματα,
γ) μηδενικά ασφαλιστικά δικαιώματα.
Πρέπει πάντα επίσης να λαμβάνουμε υπόψη μας, πως η αμοιβή που προσφέρει η Wolt δεν είναι νομοθετικά κατοχυρωμένη όπως ο βασικός μισθός. Μπορεί να αλλάξει ανά πάσα στιγμή, όποτε το θελήσει η επιχείρηση.
...Ως σωματείο δηλώνουμε απερίφραστα πως η εργασιακή σχέση της Wolt, που βαφτίζει τον μισθωτό «αυτοαπασχολούμενο» και «συνεργάτη», υποκρύπτει εξαρτημένη εργασία. Σε αυτό το Φινλανδικής εμπνεύσεως, έντεχνα διαφημιζόμενο, ψευδώς φιλεργατικό πλαίσιο, ο μισθός εξαρτάται από την «διάθεση» του εργαζόμενου να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της εταιρείας σύμφωνα με τις ώρες και τις μέρες αιχμής. Παράλληλα, εργαζόμαστε χωρίς ιατρική ασφάλιση/κάλυψη σε περίπτωση ατυχήματος, χωρίς δικαίωμα σε δώρα, άδειες και επιδόματα, ενώ η έννοια της απόλυσης ούτε καν υφίσταται. Απλά η εταιρία τερματίζει τη συνεργασία της μαζί μας, χωρίς να χρειάζεται να αιτιολογήσει την λήξη της, χωρίς να δικαιούμαστε αποζημίωση απόλυσης και κατ’ επέκταση ένταξη στο ταμείο ανεργίας.
Και αυτή η εργασιακή συνθήκη, κατά την οποία ουδεμία πραγματική ανεξαρτησία έχουμε, έτσι όπως τη βιώνουμε στο πετσί μας όσοι και όσες δουλεύουμε στη Wolt, αποτελεί ό,τι πιο σαθρό έχει να προβάλει η νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση της εργασίας προς όφελος των επιχειρήσεων. Πρόκειται για μια εργασιακή σχέση που ενώ επιδιώκει να γκρεμίσει τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης προβάλλεται ως ο θεμέλιος λίθος ενός νέου και μοντέρνου οικοδομήματος.
Θα το επαναλάβουμε όσες φορές χρειαστεί.
Η εργασία στη Wolt είναι εξαρτημένη σχέση εργασίας. Μάλιστα το Νοέμβρη του 2020, το ίδιο το Υπουργείο Εργασίας εξέδωσε την εγκύκλιο 45628/414/2020 με διευκρινήσεις αναφορικά με το είδος της εργασιακής σχέσης και την ασφάλιση των διανομέων που απασχολούνται σε εταιρίες πλατφόρμες. Παραθέτουμε όλη την εγκύκλιο στο site μας sveod.gr, στη διεύθυνση https://sveod. gr/wp-content/uploads/2021/04/45628.pdf και στη συνέχεια του κειμένου θα αναφερθούμε επιγραμματικά στα σημαντικότερα σημεία.
Αναφορικά λοιπόν με την εγκύκλιο υπάρχει εξαρτημένη σχέση εργασίας:
- όταν υποχρεούμαστε να παρέχουμε την εργασία μας αυτοπροσώπως.
- όταν δε φέρουμε περαιτέρω ευθύνες για την επίτευξη του ορισμένου από την παροχή εργασίας αποτελέσματος.
- όταν ο εργοδότης καθορίζει τον τόπο, το χρόνο, τον τρόπο, το αντικείμενο και την έκταση παροχής εργασίας, δίνοντάς μας τις αναγκαίες εντολές και οδηγίες τις οποίες είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε.
- όταν ο εργοδότης έχει δικαίωμα να ασκεί εποπτεία και έλεγχο για τη διαπίστωση της συμμόρφωσής μας.
- ακόμη και όταν αναπτύσσουμε πρωτοβουλίες ως προς τον τρόπο παροχής της εργασίας, οι οποίες χρειάζονται από τη φύση της εργασίας αυτής και ενίοτε δε μπορούν να ελεγχθούν από τον εργοδότη, εφόσον παραμένουμε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε τις εντολές του εργοδότη ως προς το χρόνο και τον τόπο παροχής αυτής.
- ακόμη και όταν δεν είναι το κύριο επάγγελμά μας και τυχαίνει να είμαστε ανεξάρτητοι επαγγελματίες.
- χωρίς να έχει σημασία το γεγονός της κατάταξης των αμοιβών μας στη φορολογική τάξη των εισοδημάτων εξ’ ελευθέριων επαγγελμάτων, αφού σκοπός των σχετικών διατάξεων είναι απλώς η συστηματοποίηση της φορολογικής μεταχείρισης συγκεκριμένης φορολογητέας ύλης και όχι ο αναγκαστικός προκαθορισμός της φύσης των παρεχόμενων υπηρεσιών.
- όταν η εργασία μας παρέχεται αυτοπροσώπως, αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο στον ίδιο εργοδότη για εννέα συνεχείς μήνες.
- όταν δεν παρέχεται η εργασία μας ευκαιριακά αλλά κατά σύστημα.
- όταν είμαστε υποχρεωμένοι να φέρουμε τα διακριτικά ή το εμπορικό σήμα της εταιρίας την ώρα που εργαζόμαστε.
- εφόσον έχουμε αποκλειστική πρόσβαση και χρήση της πλατφόρμας μέσω κινητής συσκευής, από την οποία ελέγχεται η παροχή της υπηρεσίας μας, όπως και της δυνατότητας ή μη εκχώρησης της συγκεκριμένης πρόσβασης σε τρίτους.
Κι αξίζει να σημειώσουμε πως:
12. Είναι ξεκάθαρο πως το «πρόσωπο» που συντονίζει και οργανώνει την παροχή των υπηρεσιών διανομής από την αρχή μέχρι και την ολοκλήρωσή της είναι η επιχείρηση.
13. O εργαζόμενος διανομέας δεν έχει κανένα δικαίωμα να έχει δικούς του πελάτες, στους οποίους να παρέχει την υπηρεσία της διανομής και να κερδίζει από αυτή τη σχέση.
Έντυπο της Συνέλευσης Βάσης Εργαζομένων Οδηγών Δικύκλου, για τις εργασιακές συνθήκες όπως εξελίσσονται στις επιχειρήσεις ψηφιακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης (πλατφόρμες). Δείτε εδώ όλο το έντυπο σε μορφή pdf.
Δείτε εδώ το κείμενο στα αγγλικά
Διαβάστε επίσης εδώ την εγκύκλιο 45628/414/2020 που εξέδωσε το Υπουργείο Εργασίας το Νοέμβρη του 2020 με διευκρινήσεις αναφορικά με το είδος της εργασιακής σχέσης και την ασφάλιση των διανομέων που απασχολούνται σε εταιρίες πλατφόρμες.
